Het uitspreken van meningen is de normale gang van zaken in de communicatie tussen mensen. Zulke meningen zijn meestal het resultaat van een niet of weinig bewust proces van oordeelsvorming. Ze worden spontaan geuit. Ze zijn of allang voorgevormd of ontstaan ter plekke als uiting van het gevoel.
Actieve, bewuste oordeelsvorming vindt plaats naar aanleiding van een vraag, een echte vraag waarop we nog geen antwoord hebben. Nader bezien stuit de mens eigenlijk steeds opnieuw op de volgende twee basisvragen: 1. Wat is hier aan de hand? en… 2. Wat wil ik?
In 1987 sprak ik hierover met Lex Bos die mij toen een exemplaar gaf van zijn proefschrift[1]. Daarin beschrijft hij, dat dit zijn twee wezenlijk verschillende vragen zijn. De ene is een kenvraag van de onderzoekende mens die de wereld wil begrijpen. De andere is een keuzevraag van de ondernemende mens die de wereld wil veranderen. Deze beide vragen zijn het startpunt voor respectievelijk een proces op de kenweg en een proces op de keuzeweg. Aan het einde van de kenweg verschijnt een inzicht in de situatie. Aan het einde van de keuzeweg verschijnt een besluit op basis van een beoogde toekomstvoorstelling.
Het totale concept van dynamische oordeelsvorming kan als volgt worden gevisualiseerd.
Het woord ‘lemniscaat’ stamt uit het Grieks. In de wiskunde wordt het gebruikt als symbool voor de oneindigheid. Daarom is de lemniscaat zo karakteristiek voor het proces van oordeelsvorming. Dit is een doorlopend proces, het eindigt nooit. Immers, de mens streeft van nature naar kennis en dus houdt hij vragen.
Het proces van oordeelsvorming is een ademend proces tussen binnen en buiten. Het resultaat van de kenweg ligt in me (nieuwe inzichten), dat van de keuzeweg buiten me (de wereld is veranderd als ik mijn besluiten uitvoer). Op de kenweg liggen de waargenomen feiten buiten me, terwijl het denkproces dat de relevante begrippen moet vinden zich in mij voltrekt. Zo ook op de keuze-weg. De impulsen achter mijn doelopties komen van binnenuit, de wegen en middelen om die doelen te verwerkelijken vind ik buiten me.
Op pagina 208 van zijn proefschrift geeft Lex Bos aan dat de door hem beschreven methode is gebaseerd op de Filosofie der Vrijheid van R. Steiner. Dat heeft mij destijds getriggerd. Het contact met Lex Bos is voor mij mede aanleiding geweest mij in de Filosofie der Vrijheid te gaan verdiepen. Het boek Over begrijpen en beslissen en deze daarbij behorende website zijn daarvan het resultaat.
In 1990 is Stichting Dialoog opgericht met als belangrijkste doelstelling het opleiden van mensen in het overdragen van dynamische oordeelsvorming. Stichting Dialoog onderhoudt nog steeds een actief netwerk van mensen die ‘Dynamische Oordeelsvorming’ toepassen.
[1] A.H. Bos, Oordeelsvorming in groepen, Uitgeverij Veenman, Wageningen, 1974.
Geef een reactie