Deze case is een voorbeeld van hoe een leider door een persoonlijk initiatief een leiderschapsstijl binnen een organisatie tot leven kan brengen en daarbij de authenticiteit van mensen bevordert. In november 2003 is op initiatief van Ernst Hoogenes, fabrieksleider binnen Corus, een leergang principieel leiderschap ontwikkeld en daarna vele malen uitgevoerd. Hij herkende zich in het boek van Stephen R. Covey[1], waarin de pragmatische levenshouding wordt verworpen en de principiële levenshouding wordt bepleit en uiteengezet.
Pragmatisch versus principieel
Je houding bepaalt je aanzien. Vrienden maak je met een glimlach, niet met een norse blik. Wie gelooft in zijn plannen, kan ze uitvoeren. Manipulatie, intimidatie en vleierij zijn effectief. Dit is een opsomming van wat Covey noemt de loze beloften van de pragmatische levenshouding. Snel en gemakkelijk inhoud geven aan je leven, dat wil zeggen persoonlijk succes en diepgaande relaties met anderen zonder het moeizame proces dat daarbij hoort, dat is de schone schijn van pragmatisme.[2] We hebben een nieuw paradigma nodig dat gestoeld is op ware principes. De principiële levenshouding is gebaseerd op het idee dat effectief menselijk gedrag geleid wordt door principes, die net zo fundamenteel zijn als bijvoorbeeld de wet van Archimedes. Covey noemt als voorbeeld de Gulden Regel: behandel anderen, zoals u zelf behandeld wilt worden. Voorts stelt hij dat het boek gaat over persoonlijke groei van afhankelijkheid via onafhankelijkheid naar wederzijdse afhankelijkheid. Afhankelijke mensen hebben anderen nodig om hun doel te bereiken. Onafhankelijke mensen bereiken hun doel op eigen kracht. Onafhankelijke mensen die inzien dat wederzijdse afhankelijkheid behoort bij het leven, zijn geschikt om in een team te werken en leiding te geven.
Nadat de opdrachtgever door zelf deel te nemen had ervaren dat twee pilotleergangen de beoogde effecten bewerkstelligden, werd besloten binnen de hele onderneming vele teamleiders en anderen in sleutelposities in de gelegenheid te stellen deel te nemen. Daarbij werd hen het volgende als resultaat in het vooruitzicht gesteld.
Resultaat
U ziet in dat leidinggeven aan mensen en processen begint met leidinggeven aan uzelf. U kent het onderscheid tussen principieel en pragmatisch handelen en verkiest het eerste. U bent pro-actief, dat wil zeggen dat u mogelijkheden zoekt en creëert. U komt tot en werkt vanuit een zogenoemd ‘persoonlijk statuut’. Dat is een door uzelf opgestelde compacte formulering van uw zelfbeeld waaraan u voor het handelen kracht, wijsheid, zekerheid en sturing ontleent. In het omgaan met tijd creëert u ook ruimte voor belangrijke, doch niet dringende zaken. U ziet in dat alleen in wisselwerking met anderen zaken tot stand kunnen komen. U bent vormgever van samenwerking met win-win karakter. U kent de factoren die van belang zijn bij het opbouwen en onderhouden van relaties en past deze integer toe. In uw ontmoetingen praktiseert u de eigenschap, dat u eerst de ander wilt begrijpen, alvorens zelf begrepen te worden. Op basis van deze eigenschappen zult u steeds vaker deel uitmaken van synergetische samenwerkingsprocessen. Langs die weg draagt u erin bij, dat enorme verbeteringen of doorbraken mogelijk kunnen worden.
Conclusie
Tijdens evaluaties bleek dat deelnemers van oordeel waren dat wat beloofd werd, was waargemaakt. Daarbij merkten zij op dat de uitnodiging om tot een eigen ‘persoonlijk statuut’ te komen, voor hen een heel belangrijk element is. Daartoe werden zij uitgenodigd tot een eigen set principes te komen.[3] De opdrachtgever had er ‑ na afweging met zijn team ‑ bewust voor gekozen geen principes van bedrijfszijde aan te reiken. Dat zou namelijk ook gekund hebben, bijvoorbeeld omdat in die periode veilig werken een centraal thema binnen de onderneming was waaraan op deze wijze aandacht had kunnen worden besteed. Er was echter gekozen voor bevordering van principieel leiderschap en deelnemers te helpen op weg te zijn naar authenticiteit.
[1] Stephen R. Covey, De zeven eigenschappen van effectief leiderschap, Uitgeverij Business Contact, Amsterdam, 2003.
[2] William James, Pragmatisme, Uitgeverij Veen Magazines B.V., Diemen, 1907/2005. Mede op grond van de inhoud van dit werk van William James (1907) en van wat Covey stelt, heb ik besloten het woord ‘pragmatisch’ niet meer te gebruiken en te vervangen door ‘praktisch’. Ik raad de lezer aan dat ook te doen.
[3] Ter illustratie van waaraan met een set persoonlijke principes te denken valt, verstrekte ik als docent het hierbij afgebeelde plastic kaartje met mijn principes.
Geef een reactie